TMMOB JEOFİZİK MÜHENDİSLERİ ODASI ANTALYA ŞUBESİ

‘’DEPREMLER KAÇINILMAZSA’’

KENTSEL YERLEŞİM VE İNŞAATLARDA  JEOFİZİK  VEJEOTEKNİK ETÜTLERİN ÖNEMİ*

Ülkemiz tektonik, sismik, topografik ve iklimsel yapısı gereği Deprem,

sel, çığ, heyelan, yangın gibi doğal afetlerle sıklıkla karşı karşıya

kalmasıyla beraber,Depremlerde insan kaybı açısından dünyada üçüncü,

etkilenen insan sayısı açısından sekizinci sıradadır.Ülkemiz aktif

tektoniğinin ana unsurlarını Kuzey Anadolu Fayı, Doğu Anadolu Fayı, Ege

Graben Sistemi, Doğu Anadolu Sıkışma Bölgesi ve Helenik-Kıbrıs Yayı

oluşturmaktadır. Antalya ve yakın çevresi de belirtilen bu büyük

faylardan Helenik-Kıbrıs Fayının etki alanına girmektedir.

Helenik-Kıbrıs yayı, Türkiye’nin güney kıyısı yakınlarında, Girit

adasının güneyinden geçerek kuzeydoğu yönünde Rodos adasının güneyinden

Fethiye Körfezi’ne doğru uzanır.

Şekil 1. Türkiye ve Çevresindeki Levha Tektoniği Modeli (İzmir Deprem

Master Planı,2000) Antalya ve çevresi, (1) Fethiye-Burdur Fay Zonu, (2)

Helenik-Kıbrıs Fayının Plini ve Strabo hendekleri ile Antalya

Körfezi’nde uzanan bölümü (3) Aksu Bindirmesi boyunca uzanan faylarda

olan hasar yapıcı depremlerden etkilenmektedir. Depremler, genellikle

Helenik-Kıbrıs Yayı’nın Plini ve Strabo hendekleri boyunca

yoğunlaşmaktadır. Hasar yapıcı ve yıkıcı depremler bu faylar boyunca

oluşmaktadır. Diğer yandan Antalya Körfezi içerisinde de yoğun mikro

deprem etkinliği gözlenmektedir. Aksu Bindirme Fayı boyunca yüzlerce

yıldır herhangi bir hasar yapıcı deprem meydana gelmemiştir.

Şekil 2. Helenik-Kıbrıs yayı boyunca 3 ve güneybatı Türkiye’de 1 olmak

üzere farklı 4 yer sismik boşluk olarak değerlendirilmiştir. Bunlar; 1.

Zafer Sismik Boşluğu [İskenderun Körfezi ile Zafer Burnu (Kıbrıs)

arasında] 2. Antalya Sismik Boşluğu [Arnavut Burnu (Kıbrıs) ile Antalya

Körfezi arasında] 3. Aksu segmenti [Antalya Körfezinin kuzey kısmı, Aksu

bindirme fayı] 4. Gökova Segmenti [Gökova Körfezi boyunca]

Son zamanlarda ülkemizde üst üste gerçekleşen hasarlı ve hasarsız

Ortalama olarak her yıl büyüklüğü 5 ile 6 arasında değişen

depremlerdenanlaşılmıştır ki;orijini ve oluşum şekli ne olursa olsun

deprem kaçınılmazdır o halde depremin önceden tahmin edilmesi ve

öngörülmesinin hiçbirimize tedbir almadıysak can ve mal kaybının

olmaması anlamında marjinal faydası getirisi yoktur. Yani depremin bugün

olması ile yarın olması arasında tedbir almadıysanız (Güvenli yapı,

güçlendirilmiş temel ve yapı, Sığınaklar, deprem toplanma merkezleri vb.

olmadıkça) sansasyonel olmasından başka hiçbir fark yoktur. Evden

kaçsanız sığınacağınız yer yoksa yolda üstünüze binada yıkılabilir.  

Düşünün ki sizin eviniz depreme dayanıklı son derece sağlam ve güvenli

bir yapı ama o gün tesadüfen bir akrabanızın evinde yada bir dost

ziyaretindesiniz yada yolda veya  işyerindesiniz sizi kim koruyacak

hangi güvenli yapı? Hadi korunamadınız nereye sığınacaksınız ? Hayatta

kalabilmek için sadece bir konuda tedbir almak yetmiyor. İsviçre’de

evlerin m2 sinden fazla sığınakları var. Olası depremlerde Can ve mal

kaybının olmaması için önceden tedbirli olmaktan başka yapacak bir şey

yoktur. Tedbirler o günlük değil kökten geniş kapsamlı ve bir bütün

olarak yapılması halinde hepimizi koruyacaktır. Tedbirler konusunda hem

ilgili bakanlıklar, AFAD (TUSAK, AFADEM),hem valilik hem belediyeler

üstlerine düşen görevleri yerine getirmekteler.

Deprem her yerde ve her an olacak gibi  düşünerekve gerekli tedbirlerin

alınmasına katkı sağlamak için  azami gayretle can ve mal kaybına

uğranmasına engel olmak adına Biz jeofizik mühendislerine görev

düşmektedir.Bunlardan başlıcaları;  jeofizik, jeolojik ve jeoteknik

faktörler gözardı edilmeden ve  buna bağlı olarak doğru kentsel yerleşim

yeri seçimi yapılması, zeminin  jeolojik yapısına ve jeofizik

parametrelerine (zemin etüdü statik-dinamik) uygun zemin-temel-yapı

bağlamını gerçekleştirerek inşaatın yapılmasını sağlayarak  deprem

anında büyük can ve bina hasarlarına yol açılmasına engel olmamız

gerekmektedir. Ayrıca halen tehlikeli görülen yerleşim yerlerindeki

inşaatlarda çeşitli jeofizik yöntemlerle riskli yapı hasar tespit

edilerek temel, yapı yada ikisi birden güçlendirme yapılması

gerekmektedir. Bu konuda jeofizik mühendisleri olarak Çevre ve

Şehircilik bakanlığı ve Belediyelerimizle beraber çalışmanın son derece

hayati öneminin olduğunuda vurgulamak isteriz.

Baraj, tünel, otoyol vb. mühendislik yapılarının tasarım ve

projelendirilmelerinde nasıl tam donanımlı jeofizik jeolojik ve

jeoteknik raporlar hazırlanıp uygulanıyorsa aynı şekilde

kentselyerleşim yer seçimleri yapılırken,makro ve mikro ölçekte inşaat

mühendislik projelendirmeleri  öncesinde, sırasında ve sonrasında da

yapılması gerekmektedir. Böylece inşaat  zeminlerininjeofizik jeolojik

yapısal özelliklerinin, jeoteknik özelliklerinin, yeraltı suyu

koşullarının ve jeolojik çevrenin yapılar ve kentin gelişimi üzerindeki

etkileri hem ortaya çıkarılmış  hemde kentsel plânlama sürecinde ve

inşaat öncesinde ve sonrasında ayrıntılı şekilde değerlendirilmiş ve

tasarımı yapılmış olacaktır.

Bu amaçla bir an önce Antalya Büyükşehir ve ilçe Belediyelerinde’’Deprem

araştırması zemin etüd  şube müdürlüğü’’ kurulmalı ve buraya bağlı

Jeofizik mühendislerine ilave kadrolar açılmalı ve halıhazırjeoteknik

raporların dinamik yönünü güçlendirecek daha kapsamlı bir şekilde

yapılması sağlanmalıdır. Ayrıca yapı denetim firmalarında jeofizik

mühendisi istihdamının biranönce sağlanması için yasadaki boşlukların

giderilmesi ve zemin etüdü şantiye şefliğinde yine jeofizik

mühendisininde jeoloji mühendisi ile beraber yada tek başına çalışmasını

yolları açılmalıdır.

Bu konuda TMMOB Jeofizik mühendisleri odası Antalya Şubesi olarak

Bakanlıklara, valilik ve tüm belediyelerimize ilgili departman kuruluşu

ve jeofizik mühendisi istihdam sağlanması konusunda jeofizik ve

jeoteknik raporlama tekniği , hasar tespiti çalışmaları donanım ve alt

yapımızla tam destek vermeye hazır olduğumuzu kamuoyuna saygıyla

bildiririz.

Merih LEBLEBİCİ

TMMOB JFMO ANTALYA ŞUBESİ 2. BAŞKANI