Birleşik Kamu İş “Halkın Enflasyonu” Araştırması Nisan 2023

Dünyada azalırken Türkiye’de artmaya devam eden gıda fiyatlarında nisanda bir önceki aya göre yüzde 7,1, bu yılın ilk dört aylık döneminde ise yüzde 28 oranında artış yaşandı. Gıda fiyatlarında Haziran 2020’de başlayan yükseliş eğilimi bu yıl nisan ayında da sürdü ve kesintisiz artış süresi 35 aya ulaştı.  Gıda fiyatları son bir yılda ise yüzde 100,5 oranında arttı.

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge birimi KAMUAR, fiyatlarını Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin Nisan 2023 sonuçlarını açıkladı.

Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, dar ve sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin edilmesi amaçlanıyor.

AÇLIK RİSKİ ARTIYOR

Yanlış ekonomik politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış, açlık riskini giderek daha da büyütüyor. Eylül 2021’den bu yana kamu çalışanları ve kamu emeklilerinin ücret ve aylıkları enflasyon farkları da dahil yüzde 141 oranında arttı. Asgari ücretteki artış yüzde 200 oldu, işçi ve bağımsız çalışanların emekli aylıkları ise yüzde 132,2 oranında arttı. Türkiye’nin, yıllarca sürecek bugünkü enflasyon sarmalına sürüklendiği Eylül 2021’den bu yana gıda fiyatları ise yüzde 428,4 oranında arttı. Diğer bir ifadeyle Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için bu yıl nisan ayında 428 lira ödemek gerekirken, kamu çalışanı ve emeklisinin Eylül 2021’deki 100 liralık geliri bugün 241 lira, asgari ücretlininki 300 lira, işçi ve bağımsız çalışan emeklisininki ise 232 lirada kaldı.

Bu arada martta yüzde 111,9 olan yıllık artış oranı nisanda, yüzde 100,5 olarak gerçekleşti.  Yıllık enflasyonda önceki aya göre yaşanan gerileme baz etkisinden, diğer bir ifadeyle geçen yıl nisan ayında gıda fiyatlarının yüzde 13,2 oranında artmış olmasından kaynaklanıyor. Bu yıl nisanda artışın yüze 7,1 olması yıllık enflasyonun oransal olarak gerilemesine yol açıyor. Oysa yıllık enflasyonun önceki aylara göre geriliyor olması fiyatların da gerilediğini göstermiyor. Aksine fiyatlar artmaya devam ediyor. Zira mart ayında 399 lira ödenen aynı miktar ve türde gıdalardan oluşan bir sepete nisanda 428 lira ödenmesi gerekti.

AYLIK FİYAT ARTIŞI

Nisanda, gıda fiyatlarındaki artışta süt ve süt ürünleri dışındaki bütün harcama gruplarında yaşanan yüksek oranlı zamlar belirleyici oldu.  Aylık fiyat artışına en büyük katkıyı ise et, meyve ve sebze fiyatları yaptı.

Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları, nisanda bir önceki aya göre yüzde 0,3 oranında artış kaydetti. Et ve balık grubu fiyatlarında 18,9 oranında artış yaşandı. Et ve balık fiyatlarında yıl başından bu yana yaşanan artış yüzde 66,8’i buldu. Nisan ayında süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları ise yüzde 0,5 oranında geriledi. Yağ fiyatlarında ise yüzde 3,4 oranında artış oldu.

Meyve fiyatlarının yüzde 9,9 oranında arttığı nisanda sebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 6,4 oranında artış yaşandı.

Kuru bakliyat fiyatlarının yüzde 0,4 arttığı nisanda, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarında ise yüzde 4,4 oranında artış kaydedildi.

Böylece, vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için nisanda, bir önceki aya göre yüzde 7,1 oranında daha fazla para ödedi.

YILLIK DEĞİŞİM

Bu yıl nisanda geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 81,6, et-balık fiyatlarında 117,2, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 91,6 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 18 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 67,4, sebze fiyatları ise yüzde 177,2 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 57,8, diğer gıda fiyatları ise yüzde 94,1 oranında zamlandı.

Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret ediyor.

YILLIK ORTALAMA ARTIŞ

Gıda fiyatlarındaki son 12 aylık ortalama fiyatlar esas alınarak yapılan hesaplamaya göre ise 144,6 oranında artış yaşandı.

Araştırmanın yöntemiyle ilgili not:

https://www.birlesikkamuis.org.tr/uploads/BiRLEsiK-KAMU-is-GIDA-FiYATLARI-ARAsTIRMASINI-YoNTEMi-HAKKINDA-NOT-60ace928ae707.docx

 Sadık ACAR

Birleşik Kamu İş Antalya İl Başkanı