Kirlilik!..

Ülkenin yasal ve gayriyasal güç odakları veya öyle görünen bazı unsurları vuruşuyor!.. Kanıtlı kanıtsız iddialar, onlara verilen yanıtlar havada uçuşuyor…

‘‘Ortalık toz duman’’ türünden beylik bir laf edip yardırayım (!) diye bilgisayarın başına oturdum. ‘‘Kime, neye (hangi değerlere) göre’’ sorusu yolumu kesti!

Evet bu çok önemli bir soru: Kime, neye göre?

Örneğin; hava canlılar için en yaşamsal (hayati) ihtiyaçtır. ‘‘Normal olarak hava yüzde 78.084’ü azot (N2), yüzde 20.946 oksijen (O2), yüzde 0.934 argon (Ar), yüzde 0.035 karbondioksitten (CO2); geriye kalan yüzde 0.001’i neon (Ne), metan (CH4), helyum (He), hidrojen (H2) ve kripton (Kr)’dan oluşur. Ayrıca atmosfer kütlesinin yaklaşık yüzde 0.25’i su buharıdır.’’

Bu oran değiştiği zaman hava kirliliği başlar. Kirli hava, içerisine insan sağlığına ve diğer canlılara zarar verecek seviyede istenmeyen madde karışmış hava demektir.

‘‘En önemli hava kirleticileri partikül madde (PM), kükürtdioksit (SO2), karbonmonoksit (CO), karbondioksit (CO2), Ozon (O3), azotoksitler (NOx) ve hidrokarbonlar (HC)’dır.’’

Bu kirleticilerden bir veya birkaç tanesine, bir veya birkaç kerelik maruz kalmanızın ciddi bir zararı olmayabilir. Fakat yoğun ve uzun süreli olarak maruz kalırsanız, solunum yolu ve akciğer hastalıkları, çeşitli kanser türleri baş gösterebilir.

Bu durum acı deneyimlerle öğrenilmiş, kirli-temiz hava için sınır değerler belirlenmiştir. Bir metreküpündeki kirletici miktarına göre (mikrogram) hava iyi (temiz), hassas, sağlıksız, kötü, tehlike olarak derecelendirilir.

Bir de havadaki kirliliğin ne kadar sürdüğüne; hangi sınır değerin, yılda kaç gün ve günde kaç saat süreyle aşıldığına bakılır.

Sınır değerleri sürekli olarak aşılıyorsa, kirlilik kronikleşmiş demektir. Arada çıkan rüzgârlar, yere çökmüş partikülleri de havaya karıştırır. Biz de ağzımızı burnumuzu kapatarak tozdan dumandan korunduğumuzu sanırız. Aslında kronik kirlilik ciğerlerimizi çürütmekte, damarlarımızı tıkamakta, hücrelerimizi kemirmektedir.

Aslında yönetimler de hava gibidir. Normal kabul edilen sınır değerler içinde kalınırsa yönetim ve ülke temiz demektir. Ara sıra sapmalar olabilir. Bu sapmanın düzeyine ve süresine göre, ülkeler ve yönetimler temizlik skalasında yer bulur.

Yönetim bakımından temiz kabul edilen ülkeler bir çikolata veya uçak bileti torpili istifalara neden olur. Çünkü temiz havada mangal dumanı fabrika bacası gibi görünür.

Yönetim bakımından kirlilik sınırı içinde yer alan ülkelerde ise tonlarla uyuşturucu yolculuğu, milyarlık mal varlıklarının hukuksuz kuralsız el değiştirmesi ve hesapsız zenginleşmelerde bile hesap sorulmaz. Çünkü kirli havada termik santral veya çimento fabrika bacası mangal dumanına benzer!..